İran ve İsrail ateşkesinde son durum

İsrail ve İran arasında 12 gündür süren çatışmalar, ABD Başkanı Donald Trump'ın arabuluculuğuyla ateşkes kararı ile sona erdi. Ancak ateşkesin yürürlüğe girmesinin ardından taraflar arasında karşılıklı suçlamalar yaşandı ve durum gerginliğini koruyor.

Gerginliğin Başlangıcı ve İsrail'in "Yükselen Aslan Operasyonu"

Çatışmalar, İsrail'in İran'ın nükleer silah girişimlerinden duyduğu endişe üzerine başladı. 13 Haziran'da İsrail, İran'daki birçok bölgeye "Yükselen Aslan Operasyonu" adını verdiği hava saldırıları düzenledi. Bu saldırıların ardından İran rejimi, Tel Aviv, Hayfa, Bat Yam ve Yafa'ya füze saldırılarıyla karşılık verdi. Tahran'dan fırlatılan füzeler özellikle Tel Aviv ve Hayfa'da büyük yıkıma neden oldu.

ABD'nin Müdahalesi ve Nükleer Tesislerin Vurulması

Çatışmaların 10. gününde ABD de olaya dahil oldu. Başkan Donald Trump'ın kararıyla ABD ordusuna ait B-2 bombardıman uçakları, İran'daki Fordo, İsfahan ve Natanz'daki nükleer tesisleri vurdu. Bu saldırıların ardından İran, ABD'ye gözdağı vermek amacıyla İsrail'e tekrar füzeler fırlattı. Trump ise İran'ı barışa yanaşmaması durumunda daha büyük saldırılarla tehdit etti.

ABD Savunma Bakanı Pete Hegseth, İran'daki nükleer tesisleri hedef alan "Gece Yarısı Çekici" operasyonunun Trump tarafından verildiğini ve haftalardır planlandığını açıkladı. Hegseth, operasyon sonucunda İran'ın nükleer programının tamamen yok edildiğini iddia etti. Operasyonda sığınak deliciler, B-2 hayalet bombardıman uçakları dahil olmak üzere toplam 125 Amerikan uçağı, denizaltılar, destroyerler ve yüzlerce personelin görev aldığı belirtildi. Özellikle İran'ın nükleer silah üretimindeki önemli merkezlerden biri olan Fordo Nükleer Tesisi'nin ciddi zarar gördüğü, uydu görüntülerine yansıyan 6 büyük mühimmat saldırısı ve toprak kaymalarıyla doğrulandı.

İran'ın Karşılığı ve Katar'ın Arabuluculuğu

ABD'nin saldırısının ardından İran, Katar'daki ABD'ye ait El-Udeyd Hava Üssü'ne füze saldırısı düzenledi ve üssün tamamen yok edildiğini iddia etti. Bu saldırının ardından yeni bir çatışmanın eşiğine gelinen bir ortamda Katar arabuluculuk rolü üstlendi. Katar Emiri ile ABD ve İranlı yetkililer arasında yoğun telefon diplomasisi yürütüldü. Katar, ABD'nin ateşkes önerisini İran'a ileterek dolaylı görüşmelerin başlamasını sağladı.

Ateşkes İlanı ve Detayları

Görüşmelerin ardından ABD Başkanı Donald Trump, Truth Social hesabı üzerinden İran ve İsrail arasında "tam ve eksiksiz bir ateşkes" sağlandığını duyurdu. Trump, bu savaşın Orta Doğu'yu yok edebilecek bir felakete dönüşebileceğini ancak bunun önlendiğini belirtti. Ateşkesin 6 saat içinde başlayacağını ve 24 Haziran'ın "ateşkes hazırlık süreci", 25 Haziran'ın ise "gerilimsiz bir gün" olarak belirlendiğini ifade etti.

İran'daki Fars Haber Ajansı ateşkesin 07.00 itibarıyla başladığını duyururken, İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçı, "Ateşkesi kabul ediyoruz. İsrail saldırmazsa biz de saldırmayız. Savaşı başlatan İsrail'di" açıklamasını yaptı. İsrail ordusu da ateşkes şartlarını kabul ettiğini, Başbakan Binyamin Netanyahu da Trump'a teşekkür ederek çatışmaların gün sonunda tamamen sonlanacağını bildirdi.

Trump, ateşkesin yürürlüğe girmesiyle birlikte "Ateşkes artık yürürlükte. Lütfen onu ihlal etmeyin!" ifadelerini kullandı.

Ateşkes anlaşmasının detaylarına göre; İran 07.30'a kadar, İsrail ise 12 saatlik sürenin ardından 16.00'da tüm askeri operasyonlarını sonlandıracak. Katar ve Birleşmiş Milletler (BM) arabuluculuk faaliyetlerini sürdürecek ve ateşkes süreci yakından izlenecek. Anlaşmada ayrıca, İsrail İran'ın nükleer programını yeniden başlatmamasını vurgularken, İran da İsrail'in "egemenlik ihlallerine" son vermesini ve ABD'nin bölgedeki askeri varlığını azaltmasını talep etti.

Ateşkes Sonrası Karışıklık ve Karşılıklı Suçlamalar

Ateşkes anlaşması sonrasında durum karıştı. İsrail, saat 07.30'da saldırılarını durdurması gereken İran'ın son dakikalarda füze saldırısı düzenlediğini ve 9 kişinin ölümüne neden olduğunu açıkladı. İsrail Savunma Bakanı Yisrael Katz, İran'ın bu saldırıyla ateşkes kurallarını ihlal ettiğini öne sürdü ve İran'a karşılık vereceklerini, Tahran'daki hedefleri yoğun şekilde vurma emri verdiğini duyurdu. İsrail Genelkurmay Başkanı Eyal Zamir de "İran'ın ateşkesi feci biçimde ihlali karşısında, şiddetle karşılık vereceğiz" açıklamasını yaptı.

Ancak İran Devlet Televizyonu ve İran Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanlığı, İsrail'e son bir kez saldırı düzenlendiği iddialarının gerçeği yansıtmadığını belirterek bu iddiaları yalanladı. İran, İsrail'in operasyonlarını sonlandırmadan önce İran'a zarar verme amaçlı bu iddiayı ortaya attığını savundu.

İran Yüksek Ulusal Güvenlik Konseyi Genel Sekreterliği, "İsrail'e tek taraflı ateşkes dayatıldı. Düşmanın herhangi bir saldırısı olursa, kararlı yanıt vereceğiz" açıklamasında bulundu. Konsey, 12 gün süren çatışmalarda İran'ın "stratejik üstünlük sağladığını" ve İsrail'in "yenilgiyi kabullenerek tek taraflı ateşkesi kabul etmek zorunda kaldığını" iddia etti. Ayrıca, İran İslam Cumhuriyeti'nin halkının basireti ve ordusunun gücüne güvenerek her türlü saldırıya karşılık vermeye hazır olduğunu ve düşmanın yeni girişimlerinde pişman edici bir karşılık alacağını belirtti.